U ORGANIZACIJI NVO „AVLIJA“ U GRADSKOJ GALERIJI „MAGAZA“ OTVORENA IZLOŽBA FOTOGRAFIJA ALADŽA DŽAMIJE U FOČI

U gradskoj galeriji „Magaza“ u Rožajama, u organizaciji NVO „AVLIJA“,  upriličena je izložba fotografija Aladža džamije u Foči autora prof. dr Andreja Andrejevića. Izložba će biti otvorena do 4. Maja. Otvaranju izložbe prisustvovali su predstavnici loklane uprave, nvo sektora kao i ostali građani Rožaja.

Prije godinu dana NVO „Avlja“ objavila je dvije vrijedne knjige koje u dopunjena izdanja Aladža džamije u Foči te dopunjeno izdanje knjige „Islamska monumentalna umjetnost 16.vijeka u Jugoslaviji – kupolne džamije. Kako naglašavaju iz NVO „Avlija, u planu su još tri knjige: Ars medivalio, Ars islamica 1, i Ars islamika 2.

Priređivač pomenutih knjiga je Stanislav Živkov- bivši student profesora Andreja Andrejevića, kod koga se nalazi vrijedna intelektualna zaostavština: fotografije, planovi, crteži i rukopisi prof. Andrejevića.

Iz NVO „Avlija“ također kažu da je u arhivskoj zaostavštini profesora Andrejevića pronađen veliki broj fotografija od kojih je dobar dio do sada nije objavljen kao i originali i negativi, a kvaliteta snimaka je veoma visoke rezolucije.

Uzevši u obzor skoro otvaranje fočanske ljepotice Aladže, pomenute fotografije doprinose da se njena umjetnička vrijednost što bolje prezentuje široj javnosti.

Aladža džamija je srušena 2. Avgusta 1992. godine

Na osnovi dosadašnjih istraživanja Komisije za očuvanje nacionalinih spomenika Bosne i Hercegovine, ostaci Aladža džamije nađeni su na dvije lokacije.

Jedna se nalazi 200 m južno od željeznog mosta preko rijeke Drine. Prekrivena je debelim nanosima zemlje, šuta i otpada i zauzima površinu od oko 800 m2. Na tom prostoru, ispod šuta, otpada i ostataka nacionalnog spomenika, nađena su tijela ubijenih Fočaka. Na tom prostoru su nađeni profilirani ulomci za koje je utvrđeno da se radi o dijelovima trijema i dijelovima kamenih stubova koji su pripadali sofama Aladža džamije. Ostali fragmenti se naziru ispod površine zemlje, na kosini prema rijeci Drini i trenutno ih nije moguće u potpunosti istražiti.

Druga lokacija se nalazi 300 metara sjeverno od željeznog mosta preko rijeke Drine, udaljena oko 500 metara od prve lokacije, i prema procjenama Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika i Federalne komisije za traženje nestalih, njena površina je oko 1000 m2. U nekoliko sondi koje su otvorene nađen je veliki broj fragmenata za koje je utvrđeno da pripadaju munari i mihrabu Aladža džamije. Svaki od ovih ulomaka predstavlja nacionalni spomenik prema odluci Komisije, odnosno spomenik od najvišeg značaja.

Zapanjujuća je ljepota i preciznost ulomaka i stiče se dojam da se Aladža džamija samo dekomponirala, da se rastavila u one fragmente od kojih je i zidana. Radi se o materijalu izuzetne čvrstoće i izuzetno obrađenog koji je, i pored toga što je srušen eksplozivom i što je teškim mašinama prevežen na lokaciju, još uvijek sačuvao preciznost, ljepotu i izuzetnu vrijednost. Na drvenim fragmentima koji se mogu uočiti na toj lokaciji vidljivi su tragovi gorenja i oni nisu upotrebljivi, ali predstavljaju dragocjen dokumentacioni materijal.

Aladža džamija predstavlja jednu od najbolje istraženih džamija u Bosni i Hercegovini. Još uvijek su sačuvani snimci dekoracija koje su također činile izuzetnu vrijednost ovog objekta, izuzetnu vrijednost kaligrafskih ispisa koji su se u trijemu pojavljivali kroz cijelu trajnost njenog postojanja. Oni su sačuvani u zapisima, u mjeri 1:1.

Prof. dr Andrej Aandrejević

BIOGRAFIJA:

Andrej Andrejević (Sarajevo, 15. oktobar 1935 — Beograd, 4. maj 1991) bio je srpski istoričar umjetnosti. Uglavnom se bavio islamskom umjetnošću na tlu Jugoslavije.

Gimnaziju je završio u Beogradu 1954. godine. Studirao je istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu (1954 — 1960.). Izneđu 1960. i 1963. bio je kustos Umjetničke galerije u Sarajevu, potom je izabran za asistenta na Filozofskom fakultetu u Beogradu na predmetu Opšta istorija umjetnosti srednjeg vijeka. 1980. izabran je za docenta, a 1986. godine za vanrednog profesora. Bio je stipendista Univerziteta u Strazburu gdje je započeo i utemeljio svoje buduće naučno-istraživačko zanimanje za islamske uticaje na umjetnost južne i zapadne Evrope. Znalac evropskih ali i turskog jezika, neumorni istraživač-putnik i učesnik naučnih skupova uvrstio se među najveće jugoslovenske poznavaoce islamske, arapske i osmanske umjetnosti, često usmjeravajući svoja interesovanja na spomenike islamske umjetnosti na tlu Jugoslavije. O tome svjedoči i njegova specijalizovana bibliografija, naročito Aladža džamija u Foči (magistarski rad 1970.) ili Islamska monumentalna umetnost XVI veka u Jugoslaviji (doktorska disertacija, 1980. godina).